در این مقاله و در ادامه مقاله قبلی، تعاریف رسمی ای که از برخی دیگر از دارایی های نا مشهود وجود دارد را بررسی می کنیم:
پتنت (اختراع): با توجه به ماده 1 قانون ثبت اختراعات، علائم تجاری و طرح های صنعتی، اختراع عبارت است از:
“اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده ای خاص را ارائه می کند و مشکلی را در یک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آن ها حل می کند.”
همچنین ماده 2 همان قانون اعلام کرده است “اختراعی قابل ثبت است که حاوی ابتکار جدید و دارای کاربرد صنعتی باشد. ابتکار جدید عبارت است از آنچه در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور معلوم و آشکار نباشد و از نظر صنعتی، اختراعی کاربردی محسوب می شود که در رشته ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد. مراد از صنعت، معنای گسترده آن است و شامل مواردی نظیر صنایع دستی، کشاورزی، ماهیگیری و خدمات نیز می شود.”
از این 2 ماده قانون می توان متوجه شده که برای اینکه یک ایده را بتوان به عنوان اختراع به ثبت رساند، آن ایده باید: گام مبتکرانه، کاربرد صنعتی، جدید، و نامحسوس بودن را باید به عنوان پیش شرط داشته باشد. از طرفی دیگر، ذکر این نکته حائز اهمیت می باشد که با توجه به ماده 16 قانون مذکور، مدت زمان حمایت از اختراع 20 سال از تاریخ تقدیم اظهارنامه می باشد. همچنین مهم است به این نکته توجه شود که اگر ایده ای در قالب این شرایط گنجانده شود اما مشمول ماده 4 قانون مذکور شود، آن ایده قابلیت ثبت ندارد. ماده 4 این گونه استثنائات ثبت اختراع را بیان کرده است:
“موارد زیر از حیطه حمایت از اختراع خارج است:
- الف) کشفیات، نظریه های علمی، روش های ریاضی و آثار هنری
- ب) طرح ها و قواعد یا روش های انجام کار تجاری و سایر فعالیت های ذهنی و اجتماعی
- ج) روش های تشخیص و معالجه بیماری های انسان یا حیوان
این بند شامل فرآورده های منطبق با تعریف اختراع و مورد استفاده در روش های مزبور نمی شود.
- د) منابع ژنتیک و اجزاء ژنتیک تشکیل دهنده آن ها و همچنین فرآیند های بیولوژیک تولید کننده آن ها
- ه) آنچه قبلا در فنون و صنایع پیش بینی شده باشد.
فن یا صنعت قبلی عبارت است از هر چیزی که در نقطه ای از جهان از طریق انتشار کتبی یا شفاهی یا از طریق استفاده عملی و یا هر طریق دیگر، قبل از تقاضا و یا در موارد حق تقدم ناشی از اظهارنامه ثبت اختراع، افشاء شده باشد. در صورتی که افشاء اختراع ظرف مدت شش ماه قبل از تاریخ تقاضا یا در موارد مقتضی قبل از تاریخ حق تقدم اختراع صورت گرفته باشد، مانع ثبت اختراع نخواهد بود.
- و) اختراعاتی که بهره برداری از آن ها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد.
نکته ای که توجه به آن می تواند بسیار برای افرادی که قصد حفاظت از دارایی فکری خود را دارند با اهمیت باشد این است که در تمام دنیا و به منظور پیش برد علم و فناوری، شخص مخترع در ازای حمایتی که از قانون دریافت می کند وقتی اختراع وی تحت عنوان ((پتنت)) ثبت می شود، (مانند اینکه می تواند اگر شخصی بدون اجازه وی اختراع او را کپی یا به فروش برساند، مخترع این حق را دارد که یا از وی شکایت کند یا وارد مسیر مذاکره برای توافقی مالی شود) باید تمام جزئیات آن ایده و اختراع هنگام ثبت افشا سازی شود و زمانی که اختراع ثبت می شود آن اطلاعات فنی اختراع در دسترس تمام جامعه قرار خواهد گرفت. بنابراین، اگر سر بودی اطلاعات امری حیاتی می باشد، اختراع گزینه مناسبی می تواند نباشد.
نکته حائز اهمیت دیگر این است که هنگام ثبت اختراع، اگر به هر دلیلی قسمتی از اختراع خود را افشا ننماید شخص، آن قسمت ها برای اختراع وی دیگر قابل حمایت نخواهد بود و هر شخصی می تواند آن مشخصه را به عنوان خود ثبت کند. به خاطر نکات ظریف زیادی که این پروسه دارد مانند موارد مطرح شده، یک کارشناس حتما باید پروسه ثبت دارایی های فکری مانند پتنت را انجام دهد تا از اتلاف هزینه و وقت جلوگیری شود تا جای ممکن.
